Zespół Aspergera u dzieci – objawy i terapia 

Zespół Aspergera, choć od 2013 roku oficjalnie włączony do spektrum zaburzeń autystycznych (ASD) według klasyfikacji DSM-5, wciąż jest powszechnie rozpoznawany i opisywany jako odrębna jednostka w świadomości społecznej i praktyce klinicznej. Charakteryzuje się specyficznymi trudnościami w zakresie funkcjonowania społecznego, komunikacji oraz powtarzalnymi wzorcami zachowań, przy jednoczesnym braku opóźnień w rozwoju intelektualnym i językowym

Czym jest zespół Aspergera?

Zespół Aspergera to zaburzenie rozwojowe mieszczące się w spektrum autyzmu, które objawia się trudnościami w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych, specyficznymi zainteresowaniami oraz powtarzalnymi zachowaniami. Dzieci z zespołem Aspergera nie wykazują opóźnień w rozwoju mowy ani upośledzenia umysłowego, co odróżnia je od innych form autyzmu

.

Od 2013 roku, zgodnie z DSM-5, zespół Aspergera nie jest już odrębną jednostką diagnostyczną, lecz stanowi część szeroko rozumianego spektrum autyzmu (ASD). Diagnoza opiera się na obserwacji objawów w zakresie komunikacji, interakcji społecznych oraz powtarzalnych wzorców zachowań.

Objawy zespołu Aspergera u dzieci

1. Trudności w relacjach społecznych

Dzieci z zespołem Aspergera mają wyraźne trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów z rówieśnikami. Często nie rozumieją zasad społecznych, mają problem z odczytywaniem emocji innych osób, nie utrzymują kontaktu wzrokowego lub robią to w sposób nienaturalny

2. Problemy z komunikacją

• Dosłowność w rozumieniu języka– dzieci z zespołem Aspergera często interpretują wypowiedzi dosłownie, mają trudności z rozumieniem żartów, ironii czy metafor.
• Jednostronność rozmowy– rozmowy z dzieckiem mogą być zdominowane przez jego zainteresowania, bez uwzględniania potrzeb rozmówcy
• Problemy z komunikacją niewerbalną– trudności w rozumieniu gestów, mimiki i tonu głosu

3. Powtarzalne zachowania i rutyny

• Silna potrzeba rutyny– dzieci mogą być bardzo przywiązane do codziennych schematów i źle znosić wszelkie zmiany.
• Powtarzalne ruchy lub czynności– np. machanie rękami, bujanie się, układanie przedmiotów w określony sposób.
• Wąskie, obsesyjne zainteresowania– dziecko może wykazywać bardzo głęboką wiedzę na temat jednego, wąskiego tematu, np. rozkładów jazdy, dinozaurów czy map

4. Nadwrażliwość sensoryczna

Dzieci z zespołem Aspergera często wykazują nadwrażliwość na bodźce zmysłowe – mogą być drażliwe na dźwięki, światło, zapachy lub dotyk. Czasem reagują silnym niepokojem na zwykłe dla innych dzieci sytuacje

5. Problemy z koordynacją ruchową

U części dzieci obserwuje się niezgrabność ruchową, trudności w nauce jazdy na rowerze, łapania piłki czy pisania

Diagnoza zespołu Aspergera

Diagnoza zespołu Aspergera (obecnie ASD) opiera się na szczegółowej obserwacji dziecka, wywiadzie z rodzicami oraz testach psychologicznych i rozwojowych. Proces diagnostyczny prowadzi zespół specjalistów: psycholog, psychiatra dziecięcy, neurologopeda, a czasem także pedagog specjalny

Kryteria diagnostyczne według DSM-5 obejmują:

• Utrzymujące się deficyty w komunikacji i interakcjach społecznych,
• Ograniczone, powtarzalne wzorce zachowań, zainteresowań lub aktywności,
• Początek objawów we wczesnym dzieciństwie,
• Objawy powodujące istotne trudności w funkcjonowaniu społecznym, szkolnym lub zawodowym

Terapia zespołu Aspergera u dzieci

1. Terapia behawioralna

Najczęściej stosowaną metodą jest terapia behawioralna, w tym terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga dziecku rozpoznawać i zmieniać niepożądane wzorce myślenia i zachowania. Terapia ta uczy także umiejętności społecznych i radzenia sobie z emocjami

2. Trening umiejętności społecznych

Specjalistyczne zajęcia grupowe lub indywidualne, podczas których dzieci uczą się rozpoznawania emocji, prowadzenia rozmów, współpracy i rozwiązywania konfliktów. Treningi te są kluczowe dla poprawy funkcjonowania w grupie rówieśniczej

3. Terapia zajęciowa i integracja sensoryczna

Dzieci z nadwrażliwością sensoryczną korzystają z terapii integracji sensorycznej, która pomaga im lepiej radzić sobie z bodźcami z otoczenia. Terapia zajęciowa wspiera rozwój motoryki małej i dużej oraz samodzielności

4. Wsparcie logopedyczne

W przypadku trudności w komunikacji, zalecana jest terapia logopedyczna, która pomaga rozwijać umiejętności językowe i komunikacyjne.

5. Wsparcie psychologiczne i rodzinne

Rodzice i opiekunowie powinni być objęci wsparciem psychologicznym oraz edukacją na temat specyfiki zespołu Aspergera. Współpraca z rodziną jest kluczowa dla skuteczności terapii

6. Terapie alternatywne i wspomagające

W niektórych przypadkach stosuje się również inne formy terapii, takie jak arteterapia, muzykoterapia czy hipoterapia, które wspierają rozwój emocjonalny i społeczny dziecka.

Statystyki i częstość występowania

Według najnowszych danych, zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), w tym zespół Aspergera, diagnozuje się u około 1 na 31 dzieci w wieku 8 lat. Chłopcy są diagnozowani czterokrotnie częściej niż dziewczynki

Historycznie szacowano, że zespół Aspergera dotyczy około 1 na 200 osób

 

Zespół Aspergera u dzieci to zaburzenie rozwojowe, które wymaga wczesnej diagnozy i kompleksowej terapii. Kluczowe znaczenie ma indywidualne podejście do dziecka, wsparcie rodziny oraz współpraca ze specjalistami. Dzięki odpowiedniej terapii dzieci z zespołem Aspergera mogą rozwijać swoje mocne strony i lepiej funkcjonować w społeczeństwie.