Autyzm – przyczyny i rodzaje. Jak się objawia u dzieci?

Autyzm, znany również jako zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD), to złożone zaburzenie rozwojowe, które wpływa na sposób, w jaki osoby komunikują się, postrzegają świat i wchodzą w relacje społeczne. W ostatnich latach świadomość na temat autyzmu znacząco wzrosła, jednak wiele osób wciąż ma trudności z pełnym zrozumieniem tego, czym jest to zaburzenie, jakie są jego przyczyny i jakie objawy mogą występować u dzieci. W tym artykule przybliżymy te kluczowe kwestie.

Czym jest autyzm?

Autyzm to zaburzenie neurologiczne, które objawia się w różnorodny sposób, dlatego określa się je mianem spektrum autyzmu. Osoby z autyzmem mogą mieć trudności w zakresie komunikacji, interakcji społecznych oraz w zachowaniu. Każda osoba z autyzmem doświadcza tego zaburzenia w sposób indywidualny, dlatego objawy mogą być bardzo zróżnicowane – od łagodnych po głęboko wpływające na codzienne życie.

Przyczyny autyzmu

Mimo wielu badań naukowych, dokładne przyczyny autyzmu nie są w pełni poznane. Istnieje jednak kilka czynników ryzyka, które mogą wpływać na rozwój tego zaburzenia:

1. Genetyka– Badania pokazują, że autyzm może mieć silne podłoże genetyczne. Dzieci, które mają rodzeństwo z autyzmem, są bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia.
2. Czynniki środowiskowe– Niektóre badania sugerują, że czynniki środowiskowe, takie jak infekcje w czasie ciąży lub narażenie na toksyczne substancje, mogą odgrywać rolę w rozwoju autyzmu.
3. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu– Obserwuje się, że u osób z autyzmem niektóre obszary mózgu funkcjonują inaczej niż u osób neurotypowych.
4. Czynniki prenatalne i perinatalne– Przedwczesny poród, niska waga urodzeniowa czy niedotlenienie w trakcie porodu mogą zwiększać ryzyko autyzmu.

Rodzaje autyzmu

Autyzm nie jest jednorodnym zaburzeniem – u każdej osoby może objawiać się inaczej. W przeszłości klasyfikowano autyzm na różne typy, jednak obecnie wszystkie są ujęte pod wspólną nazwą zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Wyróżnia się trzy główne obszary, które mogą być dotknięte:

• Autyzm dziecięcy– Objawia się już w pierwszych latach życia i obejmuje trudności w komunikacji, interakcjach społecznych oraz zachowaniach.
• Zespół Aspergera– Osoby z zespołem Aspergera mają zwykle łagodniejsze objawy i często wykazują wysoki poziom inteligencji, ale mają trudności społeczne.
• Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified (PDD-NOS)– Zaburzenie rozwojowe, które nie spełnia kryteriów dla innych podtypów autyzmu, ale obejmuje pewne cechy spektrum.

Jak objawia się autyzm u dzieci?

Objawy autyzmu mogą być widoczne już w bardzo wczesnym dzieciństwie, często przed ukończeniem drugiego roku życia. Ważne jest, aby rodzice i opiekunowie zwracali uwagę na nietypowe zachowania, które mogą świadczyć o obecności zaburzeń ze spektrum autyzmu. Do najczęstszych objawów należą:

1. Trudności w komunikacji:
   • Opóźniony rozwój mowy lub brak mowy.
   • Problemy z rozumieniem języka.
   • Unikanie kontaktu wzrokowego podczas rozmowy.
2. Zaburzenia interakcji społecznych:
   • Brak zainteresowania zabawą z rówieśnikami.
   • Trudności w nawiązywaniu relacji.
   • Preferowanie samotności.
3. Powtarzalne zachowania i zainteresowania:
   • Powtarzanie tych samych czynności (np. machanie rękami, bujanie się).
   • Silne przywiązanie do rutyny i trudności z adaptacją do zmian.
   • Nietypowe zainteresowania, np. obsesyjne skupienie na jednym temacie.
4. Nadwrażliwość sensoryczna:
   • Nadmierna wrażliwość na dźwięki, zapachy, smaki lub dotyk.
   • Nietypowe reakcje na bodźce, np. unikanie hałasu lub światła.

Diagnoza i wsparcie dla dzieci z autyzmem

Diagnozowanie autyzmu wymaga współpracy wielu specjalistów, takich jak pediatra, psycholog, neurolog czy logopeda. Ocena opiera się na obserwacji zachowań dziecka, wywiadzie z rodzicami oraz zastosowaniu specjalistycznych narzędzi diagnostycznych. Ważne jest, aby diagnoza została postawiona jak najwcześniej, ponieważ wczesna interwencja może znacząco poprawić jakość życia dziecka. Terapie, które mogą pomóc, to między innymi:

• oraz redukowaniu trudnych zachowań.
• Terapia logopedyczna– Pomaga dzieciom rozwijać umiejętności językowe.
• Terapia zajęciowa– Wspiera rozwój zdolności motorycznych i samodzielności.
• Wsparcie psychologiczne– Pomaga zarówno dzieciom, jak i ich rodzinom radzić sobie z wyzwaniami związanymi z autyzmem.

Autyzm to złożone zaburzenie, które wymaga indywidualnego podejścia i zrozumienia. Kluczowe jest, aby rodzice i opiekunowie byli świadomi objawów autyzmu u dzieci, ponieważ wczesna diagnoza i interwencja mogą znacząco wpłynąć na rozwój dziecka. Współpraca z wykwalifikowanymi specjalistami oraz dostęp do odpowiednich terapii może pomóc dzieciom z autyzmem osiągnąć swój pełny potencjał.

Pamiętajmy, że osoby z autyzmem są częścią naszej społeczności i wnoszą ogromną wartość. Wspierajmy ich, okazując zrozumienie i akceptację.